کد مطلب:90256 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:243

فرق حمد، شكر و فرق دارای وجوه اشتراك و افتراق از نظر مورد و مفهوم است به این شرح: بین حمد و شكر این است كه حمد ستایش است با زبان در برابر كار نیكی كه با اختیار از فاعل آن صادر شود، خواه آن فعل صادر شده برای فاعل فضیلت باشد، مانند: علم، یا آنكه «غیر» در آن لحاظ شده باشد، مانند: احسان و بخشندگی. شكر، فعلی است كه از شكرگزار به جهت انعامی كه منعم به او داده صادر می شود و مشعر بر تعظیم بخشنده می باشد، خواه تقدیر و تشكر با زبان باشد، یا اعتقاد قلبی، یا محبت درونی، یا عمل و خدمتگزاری به اعضا باشد، شاعر می گوید:

افادتكم النعماء منی ثلاثه
یدی و لسانی و الضمیر المحبتا

«انعام شما بر من، سه چیز (یعنی) دست، زبان و دل مرا در پوشش محبت شما قرار

[صفحه 54]

داد». بنابراین حمد نسبت به شكر با توجه به مفهوم، اعم مطلق است، چرا كه حمد به نعمت و غیر نعمت تعلق می پذیرد و نسبت به مورد، اخص از شكر است و تنها به معنای ستایش به زبان می باشد، اما شكر بر حسب مفهوم به عكس حمد است، چرا كه فقط تنها تعلقش به نعمت است، ولی از نظر مورد، اعم از حمد است، زیرا به زبان و قلب، محبت درونی، خدمتگزاری ادا می گردد.

بنابراین نسبت بین این دو، از نسبتهای چهارگونه عام خاص من وجه است (دو مورد افتراق و یك مورد اتفاق دارد) مورد اتفاق در هر مورد، ستایش با زبان در برابر احسان است و مورد افتراق حمد از شكر، جمیل اختیاری، مانند: علم و مورد افتراق شكر از حمد، محبت درونی در برابر احسان است.

صفحه 54.